تا کنون چند بار اتفاق افتاده که بخواهید کودکی را مجاب به سکوت کنید و به اصطلاح کاری کنید که شیطانی نکند و به او گفتهاید که “شیطونی کنی میگم افغانی بیاد ببردت”؟ تا کنون چند بار احساس کردهاید شما برتر از یک فرد افغان هستید؟ اگر چنین احساسی کردهاید باید گفت که شما در مظان افغانستیزی قرار دارید. ریشهی وضعیت نامناسب مهاجران افغان ریشه در همین نگاهی دارد که برای آنها شانی پایینتر قائل هستید.در فضای مجازی ویدئوهای بسیاری انتشار مییابد که نشان از رفتار نامناسب و دور از شان با افغانها دارد. در خبرها نیز میخوانیم که برای مثال فلان استان از ورود افغانها به شهر جلوگیری میکنند. افغانها همچنان در ایران از وضعیت نامناسبی برخوردار هستند. در این میان وضعیت آموزش افغانها در ایران نسبت به حوزههای دیگر بدتر است. علاوه بر محدودیتهای آموزشی، آنها در مدارس ایرانی مورد تبعیضهای آموزشی نیز قرار میگیرند. در این میان آن دسته از افغانها که وضعیت اقامتشان در ایران هنوز مراحل قانونی را طی نکرده است وضعیت به مراتب بدتری دارند. ایسکانیوز در گزارشی در مورد وضعیت مهاجران افغان از قول موسوینسب مدیر کل اتباع و مهاجران خارجی استانداری تهران چنین میآورد: “در طرح شناسایی اتباع غیر مجاز در سال ۸۹، از ۵۶۰هزار تبعه افغانی غیر مجاز، حدود ۲۰۰هزار نفر شناسایی شدند و حدود ۳۶۰هزار نفر از آنان تا امروز کم شده است که یا در طرح شناسایی شرکت نکردند یا به کشور خود بازگشتند و یا تعدادی جدیدالورود به کشور وارد شدند. همچنین عزیز کاظمی مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور در مورد وضعیت آموزش مهاجرین افغان گفته بود: به گفته وی کودکانی که بهصورت غیرمجاز در کشور هستند و مدارک لازم را ندارند، نمیتوانند برای تحصیل در مدارس ایران ثبت نام کنند، اما کودکان دارای مدارک لازم، میتوانند در مدارس ایران درس بخوانند حتی اگر ورودشان غیر مجاز باشد.” چندی پیش خبری مبنی بر تنبیه چند دانشآموز افغان در رسانهها منتشر شده بود که مدیر مدرسهای در پاکدشت ورامین که این چند دانشآموز دستان خود را در چاه توالت فروکنند و آنرا بر دهان بگذارند. از این نمونهها فراوان در همه ی این سالها اتفاق افتاده است که بسیاری از آنها خبررسانی نشده است. سالها خواهد گذشت و وضعیت کشور افغانستان بهتر خواهد شد و بسیاری از پناهندگان افغان به کشورهایشان بازخواهند گشت. ایران به عنوان کشوری که این پناهندگان را پذیرفته است چه میزان شرایطی را فراهم آورده که افغانها بتوانند در دورهی پناهندگی به ایران با دانش بیشتر و مهارت کافی به کشورشان برگردند؟ اینکه در مسیر تحصیل و زندگی حداقلی شرافتمدانه آنها مانع ایجاد کنیم چه اندازه با ارزشهای انسانی فاصله دارد؟