هنر پشت میله‌های سرد

مه 14, 20250 comments

جمهوری اسلامی دهه‌هاست که با سانسور، تهدید، ممنوع‌الکاری، زندان و حذف، تلاش می‌کند صدای هنر مستقل را خاموش کند. بسیاری از هنرمندان تنها به‌دلیل ساخت یک فیلم، نوشتن یک شعر، یا نمایش حقیقت جامعه در قاب دوربین یا بوم نقاشی، با اتهامات امنیتی و احکام سنگین روبه‌رو می‌شوند. حال از هنرمندانی یاد می‌کنیم که به‌جای حضور در عرصه هنری، در زندان‌ها هستند یا در تبعید. آنان که آزادی را برای ما تصویر می‌کنند، اما خود از آن محروم‌اند.

محمد رسول‌اف
کارگردان سینما، برنده جوایز جشنواره کن و برلین
 اتهامات: «تبلیغ علیه نظام»، «اجتماع و تبانی»
 حکم: ۸ سال زندان، ضبط اموال
 وی پس از امضای بیانیه‌ای اعتراضی به سرکوب معترضان آبادان در سال ۱۴۰۱، بازداشت شد. مدتی آزاد بود، اما مجدداً برای اجرای حکم زندانی شد. آثار او در ایران توقیف اما در جهان تحسین‌شده‌اند.


جعفر پناهی
کارگردان سینما، خالق آثاری چون «تاکسی» و «سه‌رخ»
 اتهامات: «تبلیغ علیه نظام»، «اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور»
 حکم: ۶ سال زندان
جعفر پناهی در تیرماه ۱۴۰۱ پس از پیگیری وضعیت محمد رسول‌اف بازداشت شد. چند ماه در زندان بود و سپس با وثیقه آزاد شد. ممنوع‌الخروج است و آثارش بارها در ایران توقیف شده‌اند.

مصطفی آل‌احمد
نویسنده، مستندساز
 اتهامات: «تبلیغ علیه نظام»، «اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور» و «نشر اکاذیب»
 حکم: شش سال و چهار ماه زندان
مصطفی آل‌احمد در کنار رسول‌اف، به‌دلیل همراهی با بیانیه علیه سرکوب معترضان در سال ۱۴۰۱ بازداشت شد. مدتی در زندان بود و سپس با وثیقه آزاد شد.

بکتاش آبتین
شاعر، فیلمساز، عضو کانون نویسندگان ایران
 اتهامات: «تبلیغ علیه نظام»، «اجتماع و تبانی»
 حکم: ۶ سال زندان
بکتاش آبتین در زندان اوین به کرونا مبتلا شد و به‌دلیل تاخیر عامدانه در درمان، در دی ۱۴۰۰ جان خود را از دست داد. مرگ او نماد خشونت و بی‌رحمی سیستم قضایی جمهوری اسلامی با اهل قلم است.

کیوان کریمی
مستندساز اجتماعی
اتهامات: «توهین به مقدسات»، «تبلیغ علیه نظام»
حکم: ۶ سال زندان، ۲۲۳ ضربه شلاق
 وی در سال ۱۳۹۵ بازداشت و زندانی شد. مستندهای او درباره مسائل اجتماعی و سانسور در ایران مورد توجه قرار گرفتند اما با برخورد شدید مواجه شدند. پس از آزادی از ایران مهاجرت کرد.


صدای هنرمندان باشیم

سرکوب آزادی بیان هنری، فقط حذف یک صدا یا یک اثر نیست؛ زخمی است بر پیکر فرهنگ، خاموش‌کردن چراغی از روشنایی در دل یک ملت. این هنرمندان، آینه‌ی دردها، امیدها و پرسش‌های ما هستند. اگر آن‌ها در بندند، ما نیز گرفتار سایه‌ی سکوت و سانسوریم.

و نام‌هایی که اینجا آورده‌ایم، تنها نمونه‌ای کوچک از ده‌ها هنرمند در دهه‌های گذشته‌اند؛ از نویسندگان و فیلمسازان تا نوازندگان، خوانندگان و نقاشانی که قربانی بگیر و ببندها، توقیف‌ها و تبعید شده‌اند. شایسته است، یادشان را زنده نگه داریم، صدایشان را بازتاب دهیم، و نگذاریم هنر در زنجیر بماند.