اگر در ایران باشید، با چشم‌های غریبه‌ای آشنا هستید که زندگی شما را زیر نظر دارند. کجا می‌روی، برای چه می‌روی و مهم‌تر از همه، چه پوشیده‌ای، به چه کسی نگاه می‌کنی، چه کسی همراه تو است و به همدیگر چه می‌گویید.
نماد بارز این چشم‌های غریبه، «گشت ارشاد» است. گشت‌های ارشاد سال‌هاست این نگاه‌های غریبه را سراغ پوشش و رفتار زنان در خیابان می‌فرستد و سلیقه‌های شخصی در زمینه پوشش را به دیگران اجبار می‌کند.
آیا برایتان پیش آمده دنبال راه‌حلی برای حذف این رفتارها یا حداقل محدودتر کردن آن‌ها باشید؟
اپلیکیشن گرشاد، راه‌حلی از دل فناوری برای ساکنان ایران است تا بتوانند بدون روبه‌رو شدن با گشت ارشاد، در شهر تردد کنند.
«گرشاد»، یا «گشت ارشاد رو گردش کن»، نخستین مرتبه شش سال پیش عرضه شد و در این مدت توانست یکی از اپلیکیشن‌های محبوب در تلفن‌های هوشمند اندرویدی شود.
این اپلیکیشن دست‌کم ۱۵۰هزار مرتبه دانلود شده است و بیش از ۲۰۰ مرتبه در رسانه‌های فارسی و غیرفارسی‌زبان به آن پرداخته‌اند.
در نسخه تازه «گرشاد»، این اپلیکیشن بهبود یافته است و در ماه‌های پیش رو، «اتحاد برای ایران» و «اصل ۱۹»، دو سازمان حقوق بشری فارسی‌زبان، برنامه‌های بیشتری برای ارتقاء اپلیکیشن «گرشاد» دارند.
در شش سالی که از انتشار نسخه اولیه «گرشاد» گذشت، فضای داخلی ایران متفاوت از گذشته شده است. اعتراضات سراسری، از اعتراض معلم‌ها تا اعتراضات آبان ماه، مثال‌هایی از فضای متفاوت و امنیتی از داخل ایران است.
فیروزه محمودی مدیر «اتحاد برای ایران» می‌گوید: «ما گرشاد را به این هدف عرضه کردیم که زنان ایران بتوانند با آزادی بیشتری رفت و آمد کنند و بدون پرداخت بهایی سنگین، فعالیت مدنی هم داشته باشند. امروز این فضا تغییر کرده است. ما امیدوارم اپلیکیشن گرشاد بتواند نقش‌های دیگری را هم برای جامعه ایران بازی کند».
او افزود: «در زمانی که اینترنت فعال باشد، می‌توان از گرشاد برای نشان دادن محل حضور نیروهای امنیتی استفاده کرد و امکان سرکوب و بازداشت معترضان را کاهش داد و جان‌هایی را هم نجات داد».
«گشت ارشاد»، بخشی از «طرح جامع عفاف» است که شورای عالی انقلاب فرهنگی، آن را به تصویب رسانده است. این طرح در زمان دولت محمود احمدی‌نژاد، با تایید رهبر جمهوری اسلامی، توسط نیروی انتظامی اجرایی شد.
در گذر سال‌های اخیر، به جز نیروی انتظامی، قوه قضاییه، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وزارت اطلاعات و نیروهای مقاومت بسیج نیز در این طرح همکاری داشته‌اند.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، «زن» را محدود به دیدگاه سنتی و اسلامی می‌کند و در اصل بیست و یکم می‌گوید: «حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین نماید».
این قانون که مقدم بر تمامی تصمیم‌ها، قوانین و مقررات ایران قرار می‌گیرد، در اصل بیست و سوم می‌گوید: «تفتیش عقاید ممنوع است و هیچکس را نمی توان به صرف داشتن عقیده ای مورد تعرض و مؤاخذه قرار داد».
اصل سی و دوم قانون اساسی می‌گوید: «هیچکس را نمی توان دستگیر کرد مگر به حکم و ترتیبی که قانون معین می کند. در صورت بازداشت، موضوع اتهام باید با ذکر دلایل بلافاصله کتبآ به متهم ابلاغ و تفهیم شود و حداکثر ظرف مدت بیست و چهار ساعت پرونده مقدماتی به مراجع صالحه قضایی ارسال و مقدمات محاکمه، در اسرع وقت فراهم گردد. متخلف از این اصل طبق قانون مجازات می‌شود.»
برای اطلاعات بیشتر در زمینه اپیلیکشن «گرشاد» و دیگر تولیدات «اتحاد برای ایران»، با رامتین شهرزاد (که با نام مصطفی رضیئی نیز شناخته می‌شود) تماس بگیرید. او مدیر روابط‌عمومی سازمان «اتحاد برای ایران» است و می‌تواند پاسخ سوال‌های شما را فراهم کند و همچنین امکان مصاحبه شما با دست‌اندرکاران اپیلیکیشن «گرشاد» و دیگر تولیدات ما را مهیا سازد.
گرشاد چیست؟
گرشاد یک نقشه از شهرهای مختلف ایران است، به همراه اطلاعات به‌روز از آخرین نقاطی که گشت ارشاد در آنجا حضور دارد. شما با نگاه کردن به نقشه شهری که در آن زندگی می‌کنید، می‌توانید مسیر‌هایی را انتخاب کنید که احتمال برخورد با گشت در آن‌ها کمتر باشد. همزمان وقتی به یک گشت ارشاد در نقطه‌ای از شهر برمی‌خورید، به راحتی می‌توانید، مکان آن را در گرشاد نشانه‌گذاری کنید و دیگر شهروندان را از گرفتار شدن در دام نیروهای گشت ارشاد نجات دهید.
گرشاد چگونه کار می‌کند؟
گرشاد برپایه جمع‌سپاری و مشارکت جمعی کار می‌کند. اطلاعات مکانی گشت‌ها توسط خود شهروندان گزارش می‌شوند و دقت گرشاد به همکاری و دقت خود شما بستگی دارد. اگر در یک شهر تعداد زیادی از شهروندان از گرشاد استفاده کنند و گزارش کردن گشت‌ها را جدی بگیرند، گرشاد بسیار دقیق خواهد بود و اگر در شهر دیگری تنها افراد اندکی مکان گشت‌ها را گزارش کنند ممکن است گشت‌های زیادی در نقشه دیده نشود و افراد زیادی گرفتار مزاحمت‌های گشت «امنیت اجتماعی» شوند. ما تمام تلاشمان را برای ارائه پشتیبانی مناسب می‌کنیم اما در نهایت این شما هستید که درباره موفقیت و شکست گرشاد تصمیم می‌گیرید.
چرا گرشاد؟
جانشین فرمانده ناجا در سال ۹۹ اعلام کرد که «طرح ناظر» با چهار بخش برای مقابله با بدحجابی اجرا خواهد شد. نیروی انتظامی در ناظر ۱، با افرادی که در خودرو شخصی حجاب اجباری را رعایت نکنند، برخورد می‌کند. در ناظر ۲، پلیس به سراغ زنانی می‌رود که در مراکز خرید و فروشگاه‌های بزرگ، حجاب اجباری را رعایت نمی‌کنند و در ناظر ۳ و ۴، پلیس به مراکز تفریحی و فضای مجازی ورود می‌کند و به زنانی که از حجاب اجباری پیروی نمی‌کنند، «تذکر» می‌دهد.
کیست که نداند هر کدام از این «تذکر»ها چه حجمی از تحقیر و بی‌احترامی با خود دارد؟ چرا ما باید به خاطر بدیهی‌ترین حق‌مان که انتخاب لباسی است که می‌پوشیم تحقیر شویم؟
سال‌هاست که به واسطه طرح‌هایی مانند طرح ناظر و طرح ارتقای امنیت اجتماعی (گشت ارشاد) دچار ترس، ناامنی و تحقیر می‌شویم و یکی از ابتدایی‌ترین حقوق فردی، یعنی حق انتخاب پوشش، از ما سلب می‌شود. سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی پر است از عکس و فیلم زنانی که توسط مامورین گشت ارشاد به بدترین شکل ممکن کتک می‌خورند، تحقیر می‌شوند و دچار انواع آسیب روحی و جسمی می‌شوند.
خشمگین از این همه آسیب و ستمی که به زنان می‌شود؛ تصمیم گرفتیم برای مقاومت در برابر این ظلم، چاره‌ای بیندیشیم تا بلکه با کمک همدیگر بتوانیم بخشی از آزادی خود را باز پس بگیریم. گرشاد راه‌حلی بود که به ذهن ما رسید.
درباره «اتحاد برای ایران»
اتحاد برای ایران یک سازمان غیرانتفاعی ثبت شده در ایالت کالیفرنیا در آمریکاست که برای گسترش آزادی‌های مدنی در ایران تلاش می‌کند. این سازمان با تلاش برای بهبود وضعیت حقوق بشر، تقویت جامعه مدنی، و افزایش مشارکت شهروندان از طریق فناوری به رسالت خود جامه عمل می‌پوشاند.
ما در جستجوی ایرانی هستیم که در آن به آزادی و حقوق شهروندی تک تک افراد احترام گذاشته می‌شود. ایرانی که در آن عموم شهروندان به توانایی‌های خود آگاه هستند و در امور اجتماعی و سیاسی مشارکت دارند؛ ایرانی که سرزنده، آزاد و دموکراتیک است. ما معتقدیم دفاع از حقوق بشر وظیفه همگان است و هر کس باید نقش منحصر به فرد خود را ایفا کند.
تولیدات دیگر «اتحاد برای ایران»:
مشارکت شهروندان از طریق فناوری
اطلس زندان‌های ایران
فعالیت مدنی امن
اصل ۱۹ یک کارگاه فناوری مستقل است که در سال ۱۳۹۱ راه‌اندازی شده و نامش را از بند نوزدهم منشور جهانی حقوق بشر سازمان ملل به عاریه گرفته است.
در نخستین سال، تمام تلاشمان بر این بود تا روش‌هایی فراهم کنیم که ایرانیان بتوانند از سد فیلترینگ عبور کنند. فعالیت‌های امروز اصل ۱۹ علاوه بر ارتباط با سازندگان فیلترشکن، شامل پروژه‌های مختلفی است که با همکاری گروه‌ها و کنشگران ایرانی و غیرایرانی علاقمند به فناوری و دسترسی آزاد به اطلاعات انجام می‌شود.
تولیدات دیگر «اصل ۱۹»:
پس‌کوچه